هر آنچه از تراریخته باید بدانیم ؟ ( پارس سام پخش ایرانیان )
به نام خدا
مقدمه :
تراریخته چیست ؟
سازمان بهداشت جهانی، تراریخته به “گیاهان، جانوران یا موجودات میکروسکوپی گفته می شود که ترکیب ژنتیکی آنها DNA به طریقی تغییر یافته که در طبیعت از راه جفتگیری یا نوترکیبی طبیعی اتفاق نمی‌افتد.
سازمان سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، فائو، سعی می‌کند نه طرف مخالفان را بگیرد نه طرف موافقان را. این سازمان با اینکه قبول دارد که ” این محصولات باعث افزایش تولید، تنوع و کیفیت محصولات غذایی و کاهش هزینه تولید و تخریب محیط زیست” می‌شود اما در همان حال به گزینه‌هایی مثل کشاورزی بوم شناختی و کشاورزی هوشمند اقلیم محور هم به عنوان گزینه‌هایی که باید مورد توجه قرار بگیرند اشاره می‌کن.
آیا محصولات تراریخته به سم کشاورزی بی‌نیازند؟
بر خلاف تصور جواب منفی است، محصول تراریخته به یک یا چند نوع آفت مقاوم است اما به آفات دیگر نه. علاوه بر این مقاومت به محصول تراریخته هم دیده شده که در این موارد باید از سم استفاده کرد. در برخی موارد محصولات تراریخته باعث کاهش نیاز به سم شده‌اند اما در کل دنیا مصرف سموم کشاورزی رو به افزایش است که برای فعالان محیط زیست دغدغه بزرگی است. در فهمیدن موضوع تراریخته، همیشه باید در کنار بذر سموم کشاورزی را هم مد نظر داشته باشیم
دکتر مازیار اشرفیان بناب، متخصص ژنتیک پزشکی در دانشگاه لستر
با توجه به افزایش جمعیت بشر به حدود هشت میلیارد نفر و در نظر گرفتن این حقیقت که نزدیک به نهصد ملیون نفراز مردمان جهان، بویژه در کشورهای در حال توسعه دچار محرومیت و فقرغذایی هستند، استفاده از فناوری‌های جدید برای بهبود کیفیت و افزایش تولید مواد غذایی اجتناب ناپذیر است.
دستکاری ژنتیکی مواد غذایی مانند غلات، ذرت، سویا و غیره نه تنها به کشاورزان کمک خواهد کرد که با هزینه، نیروی کار، آب و سموم کمتر، مقادیر بیشتری مواد غذایی تولید کنند و به این ترتیب نیاز مردمان بسیاری را در جهان سوم رفع خواهند کرد. سهولت تولید، نیاز کشاورزان را به استفاده از سوخت‌های فسیلی کاهش داده و نقش مثبت و مهمی در کاهش گرم شدن آب و هوای زمین خواهد داشت.
فواید استفاده از مواد غذایی تراریخته بسیارند از جمله:
- کاشت گیاهانی که به بیماری‌ها و آفات و حشرات مقاوم هستند تولید را در واحد سطح افزایش داده و بخشی مهمی از کمبود جهانی به مواد غذایی را رفع خواهد کرد.
- با استفاده از این تکنولوژی می‌توان گیاهان خوراکی را به سمومی که بر علیه گیاهان هرز استفاده می‌شوند مقاوم کرد، هزینه‌های تولید را کاهش داد و تولید مواد غذایی را افزایش.
- دستکاری ژنتیکی گیاهان این امکان را فراهم می‌کند که آنها را در شرایط نامساعد محیطی (خشکسالی، سرما و سیل) و همچنین زمین‌هایی که چندان برای کشاورزی مناسب نیستند (شوره زارها) پرورش داد.
- با دستکاری ژنتیکی می‌توان مواد غذایی را بشکلی تولید کرد که حاوی مواد مغذی مناسب و لازم باشند (انواع اسید آمینه و پروتئین و ویتامین‌های ضروری. این علاوه بر رفع کمبود مواد غذایی، به بهبود سلامت نیز کمک کنند.
- دستکاری ژنتیکی این امکان را فراهم می‌کند که مواد آلرژی زا را در مواد غذایی گیاهی و یا حیوانی کاهش داد.
- دستکاری ژنتیکی با افزایش زمان بهره‌وری و تازه ماندن مواد غذایی، طعم و کیفیت را بهتر می‌کند.
- دستکاری ژنتیکی گیاهان حتی می‌تواند در تولید واکسن بیماری‌ها (مانند وبا و حتی ایدز) مفید و سودمند باشد.
آیا خوردن محصولات تراریخته برای انسان ضرردارد؟
شواهدی در دست نیست که خوردن این محصولات به سلامت انسان لطمه می‌زند. این بزرگترین استدلال موافقان است. مخالفان اما این استدلال را کافی نمی‌دانند. آنها می‌گویند با توجه به اینکه تقریبا حدود بیست سال است این محصولات در سطح تجاری کاشته شده‌اند، تحقیقات آنقدر طولانی نبوده که از سلامت و تاثیر این محصولات در دراز مدت بر سلامت انسان روشن نیست، آنها ددت و پی‌سی‌بی و تالیدومید. برخی متخصصان این نگرانی را مطرح کرده‌اند که این محصولات ممکن است آلرژی و بیماری‌های سیستم ایمنی ایجاد کند.
آیا مصرف سموم کشاورزی با استفاده از محصولات تراریخته کم شده و محصول زیاد می‌شود؟
این دومین استدلال بزرگ موافقان است. آنها می گویند محصولات تراریخته با تغییر ژنتیکی در مقابل آفات مقاوم شده اند بنابراین هم نیاز به سم کمتر می‌شود هم محصول بیشتر می شود چون آفت آن را از بین نمی برد. مخالفان اما این استدلال را قبول ندارند. آنها می گویند برای محصولات تراریخته از سم استفاده می شود، مثل پرفروشترین سم دنیا -راندآپ یا گلایفوسیت- که بر بذر تراریخته شرکت مونسنتو بی اثر است اما دیگر آفات و علفهای هرز را از بین می‌برد. بین مخالفان و موافقان بر اثر اینکه گلایفوسیت سرطان زا یا مضر برای انسان است اختلاف نظر هست و تحقیقاتی وجود دارد که هر دو سوی قضیه را تایید می کند. سازمان بهداشت جهانی البته آن را “احتمالا سرطان زا” می‌داند هر چند که اخیرا این رای آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان به چالش کشیده شده است. شکایتی هم در دادگاه‌های آمریکا مطرح است، از طرف کشاورزانی که می‌گویند به دلیل استفاده از گلایفوسیت مبتلا به سرطان لنفاوی غیرهوجکینی شده‌اند.
آیا برای حل مشکل گرسنگی در دنیا به محصولات تراریخته نیاز هست؟
تا سال ۲۰۵۰ که جمعیت دنیا به بیش از نه میلیارد نفر می‌رسد باید تولید محصولات کشاورزی شصت درصد افزایش پیدا کند. این جمعیت به غذا نیاز دارد. اینجا هم اختلاف نظر بسیار است. برخی کارشناسان می گویند این موضوع را باید بر حسب شرایط هر کشور در نظر گرفت و مثلا کشورهای جنوب صحرای آفریقا را نباید با مثلا ایران یا آلمان مقایسه کرد و برای همه یک دستورالعمل صادر کرد. وقتی با فناوری روز تولید محصول زیاد می شود و منابع خاک برای تولید محصول کمتر فرسوده شده و همچنین آب کمتری مصرف می شود. آنها همچنین مخالفان را به ضدیت با پیشرفت علم و تکنولوژی متهم می‌‌کنند.
مخالفان شواهدی را مطرح می کنند که مصرف سم پس از دوره ای کوتاه بیشتر شده، مسئله آب و منابع آب و گرم شدن آب و هوای زمین را در میزان محصول دخیل می‌دانند. آنها همچنین می‌گویند مخالفتی با پیشرفت علم و تکنولوژی ندارند اما تاریخ نشان داده اگر احتیاط لازم در بکاری تکنولوژی نشود می‌تواند عوارض وخیمی داشته باشد.
ارگانیک و بومی؟
موافقان می گویند شواهدی از اینکه ژنی که با دستکاری وارد گیاه شده بتدریج با باد و حشرات و راههای دیگر پراکنده شده (در گیاهانی که خودگشن نیستند) و کشت غیر تراریخته، بومی و ارگانیک را به تدریج آلوده کرده وجود ندارند. مخالفان نظر عکس دارند و معتقدند شواهد کافی و محکم برای این موضوع پیدا نشده است. صرف نظر از اینکه کدام طرف درست می گوید، این موضوع از نظر تئوری کاملا امکان پذیر است.
آیا این ژنهای دستکاری شده ممکن است وارد ژنهای خود ما شود؟
شواهد اینکه پس از جذب از روده این ژن ها ممکن است به نحوی وارد فرمول ژنتیکی ما شود وجود ندارد اما در تئوری نمی توان چنین احتمالی را کاملا مردود دانست.
آیا در ایران تراریخته هست؟
در ایران مشخص نیست محصولات تراریخته از کجا، به چه مقدار، چه نوع محصولاتی وارد شده و صرف چه مواد غذایی می‌شود. برچسب برای روشن شدن اینکه در محصولی تراریخته ها وجود دارند یا نه الزامی نیست و مصرف‌کنندگان از آن مطلع نمی شوند. در دو تحقیق که در مورد خوردنی‌های فرآوری شده ذرت، مثل پاپ کورن و امثال آن، ذرت تراریخته در حدود یک چهارم این محصولات پیدا شد. برخی از مقامات حتی گفته‌اند تقریبا تمام روغن مصرفی در ایران تراریخته است. در ده سال اخیر حداقل سالی پنج میلیارد دلار محصول تراریخته وارد ایران شده است.
حال تکلیف ما چیست؟ تراریخته خوب است یا بد؟ بخوریم یا نخوریم؟ بکاریم یا نکاریم؟
پاسخ قطعی برای این سوال فعلا وجود ندارد، هر شهروند آگاه خود باید تصمیم بگیرد.
((با ارزوی موفقیت روزافزون))
منبع : BBC NEWS |فارسی